Джемааты в пространстве социально-гражданской активности Турции: исторические и современные аспекты
Джемааты в пространстве социально-гражданской активности Турции: исторические и современные аспекты
Аннотация
Код статьи
S207987840028452-6-1
Тип публикации
Статья
Статус публикации
Опубликовано
Авторы
Шлыков Павел Вячеславович 
Аффилиация:
Московский государственный университет им. М. В. Ломоносова
МГИМО МИД России
Адрес: Российская Федерация, Москва
Аннотация

Турецкие джемааты считаются одними из самых хорошо приспособленных к современным реалиям традиционных религиозных общин. Число их последователей за последние несколько десятилетий достаточно быстро росло как внутри Турции, так и в других странах со значимым мусульманским меньшинством. Однако, несмотря на растущий интерес ученых к современному исламу, феномен турецких джематов и их влияние на политический процесс и развитие гражданского общества в Турции и за ее пределами остаются недостаточно глубоко изученным. В чем состоят ключевые факторы растущего социально-политического влияния джематов? Каким образом они способствуют формированию альтернативных моделей демократии и гражданского общества в незападном и исламском контекстах? В статье анализируются особенности гражданской активности в Турции через призму деятельности ряда крупных и влиятельных турецких джемаатов. На основе детального изучения разнообразных нормативных и нарративных материалов автор показывает, каким образом на протяжении XX в. джемааты смогли аккумулировать колоссальный потенциал для адаптации к колебаниям политического процесса в Турции и постепенно распространиться за пределы национальных границ, функционируя в качестве параллельных структур секулярного гражданского общества и государственных институтов в Турции и за ее пределами.

Ключевые слова
Турция, джемааты (джамааты), гражданское общество, исламские институты, исламские движения, джемаат Фетхуллаха Гюлена, движением Хизмет, джемаат Сулейманджилар, джемаат Мензиль, джемаат Эренкёй, джемаат Исмаилага, джемаат Искандерпаша
Классификатор
Получено
04.06.2023
Дата публикации
20.11.2023
Кол-во символов
77725
Всего подписок
12
Всего просмотров
164
Оценка читателей
0.0 (0 голосов)
Цитировать Скачать pdf 200 руб. / 1.0 SU

Для скачивания PDF нужно оплатить подписку

Полная версия доступна только подписчикам
Подпишитесь прямо сейчас
Подписка и дополнительные сервисы только на эту статью
Подписка и дополнительные сервисы на весь выпуск
Подписка и дополнительные сервисы на все выпуски за 2023 год

Библиография

1. Вдовиченко Д. И. Борьба политических партий в Турции (1944—1965 гг.) М.: Наука, 1967.

2. Киреев Н. Г. История Турции — XX в. М.: ИВ РАН, 2007.

3. Ли Ю. А. Ислам в системе образования Турции // Восток. 1998. № 6. С. 103—109.

4. Мирзеханов В. С., Ланник Л. В. Ликвидация Батумской подсистемы международных отношений и ее исторические последствия, сентябрь—ноябрь 1918 г. // Новая и Новейшая история. 2023. Т. 67. № 1. С. 85—99.

5. Поцхверия Б. М. Эволюция исламизма в республиканской Турции // Ислам на современном Востоке: Регион стран Ближнего и Среднего Востока, Южной и Центральной Азии. М.: Институт Ближнего Востока, 2004. С. 56—70.

6. Шлыков П. В. Вакфы в Турции: трансформация традиционного института. М.: Марджани, 2011.

7. Шлыков П. В. Государство и гражданское общество в Турции: взаимодействие, подчинение, сдерживание (2000—2010-е гг.) // Новая и Новейшая история. 2023. Вып. 67. № 1. С. 164—182.

8. Шлыков П. В. Политический ислам в Турции: поиски новой идентичности // Вестник Московского университета. Серия 13 «Востоковедение». 2008. № 4. С. 56—79.

9. Шлыков П. В. Трансформация партийно-политической системы Турции в 1983—2013 гг. и мобилизационные стратегии оппозиции // Вестник Московского университета. Серия 13: Востоковедение. 2013. № 3. С. 36—54.

10. Шлыков П. В., Саетов И. Г., Колдунова Е. В. Исламские джамааты в истории, политике и социальной динамике стран Востока. М.: ИВ РАН, 2021.

11. Akyeşilmen N., Özcan A. B. Islamic Movements and Their Role in Politics in Turkey // Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2014. Sayı. 31. S. 29—38.

12. Akyeşilmen N., Özcan A. B. Türkiye’de Islami Hareketlerin Siyasetteki Rolü // Selcuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2014. Sayı. 31. S. 29—38.

13. Aras B., Toktaş Ş. Al-Qaida, ‘War on Terror’ and Turkey // Third World Quarterly. 2007. Vol. 28. № 5. P. 1033—1050.

14. Atalar M. K. Hizballah of Turkey: A Pseudo Threat to the Secular Order? // Turkish Studies. 2006. Vol. 7. № 2. P. 307—331.

15. Atatürk M. K. Nutuk (Vesikalar). Cilt III. Ankara: Yeni Bin Yıl, 1998.

16. Atatürk M. K. Nutuk. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1975.

17. Ayata S. Traditional Sufi Orders on the Periphery: Kadiri and Nakshibendi Islam in Konya and Trabzon / Tapper R. ed. // Islam in Modern Turkey: Religion, Politics, and Literature in a Secular State. L.: I. B. Tauris, 1991. P. 223—254.

18. Balcı E. Eğitimde tarikat ve medrese gerçeği. 2018. [Электронный ресурс]. URL: http://www.esergulbalci.com/egitimde-tarikat/#comment-29 https://stratejikguvenlik.blog/2019/08/26/tarikatler-cemaatler-dosyasi-prof-dr-esergul-balci-egitimde-tarikat-ve-medrese-gercegi-1-milyon-ogrenci-tarikatlarin-elinde/

19. Barkan Ö. L. Osmanlı İmparatorluğunda Bir İskân ve Kolonizasyon Metodu Olarak Vakıflar ve Temlikler // Vakıflar Dergisi. 1942. Cilt 2. S. 279—386.

20. Bayramoğlu F. Hacı Bayram-ı Veli: Yaşamı — Soyu — Vakfı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1989.

21. Bulaç A. Din ve modernizm. İstanbul: Çıra Yayınları, 2012.

22. Bulaç A. Din, Kent ve Cemaat: Fethullah Gülen Örneği. İstanbul: Ufuk Kitap, 2008.

23. Çağaptay S. Islam, secularism, and nationalism in modern Turkey: Who is a Turk. L.: Routledge, 2006.

24. Çakır R., Bozan İ., Talu B. İmam-Hatip Liseleri Efsaneler ve Gerçekler. İstanbul: TESEV Yayınları, 2004.

25. Çakır R., Sakallı S. 100 Soruda Erdoğan x Gülen savaşı. Istanbul: Metis Yayınları, 2014.

26. Çakır R. Ayet ve Slogan, Türkiye’de İslami Oluşumlar. Istanbul: Metis Yayınları, 1990.

27. Çakır R. Ne şeriat ne demokrasi: Refah partisini anlamak. Istanbul: Metis Güncel, 1994.

28. Çizakça M. A History of Philanthropic Foundations: the Islamic World from the Seventh Century to the Present. İstanbul: Boğaziçi Üniversity Press, 2000.

29. Cornell S. E., Kaya M.K. Political Islam in Turkey and the Naqshbandi-Khalidi Order // Current Trends in Islamist Ideology. 2015. Vol. 19. P. 39—62.

30. Duman D. Demokrasi sürecinde Türkiye’de İslamcılık. İzmir: Dokuz Eylül Yayınları, 1997.

31. Ergene E. Geleneğin Modern Çağa Tanıklığı. Gülen Hareketinin Analizi. İstanbul: Yeni Akademi, 2005.

32. Erman T. Becoming “Urban” or Remaining “Rural”: The Views of Turkish Rural-to-Urban Migrants on the “Integration” Question // International Journal of Middle East Studies. 1998. Vol. 30. № 4. P. 541—561.

33. Esposito J. L., Yavuz H. (eds.) Turkish Islam and the Secular State. N. Y.: Syracuse University Press, 2003.

34. Giray C. Urbanization in Turkey // SBF Dergisi. 1969. Cilt. 24. № 4. S. 157—174.

35. Göle N., Ammann L. eds. Islam in Public: Turkey, Iran and Europe. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi, 2006.

36. Goloğlu M. Türkiye Cumhuriyeti Tarihi. Cilt 1: Devrimler ve tepkileri (1924—1930). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2009.

37. Hourani A. H. The emergence of the modern Middle East. Berkeley: University of California Press, 1981.

38. Kara M. Tekke ve Zaviyeler (Din, Hayat, Sanat Açısından). İstanbul: Dergâh Yayınları, 2019.

39. Karaman H. Türkiye’de islamlaşma ve önündeki engeller. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2004.

40. Karmon E. Islamic terrorist activities in turkey in the 1990s // Terrorism and Political Violence. 1998. Vol. 10. № 4. P. 101—121.

41. Karpat K. H. Elites and Religion: From Ottoman Empire to Turkish Republic. İstanbul: Timaş, 2010.

42. Karpat K. H. The politicization of Islam: reconstructing identity, state, faith, and community in the late Ottoman state. N. Y.: Oxford University Press, 2001.

43. Kuru A. T. Secularism and state policies toward religion: the United States, France, and Turkey. N. Y.: Cambridge University Press, 2009.

44. Kutay C. Kurtuluşun ve Cumhuriyetin Manevi Mimarları. İstanbul: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınevi, 1973. S. 26—28, 76.

45. Lacey J. “Turkish Islam” as “Good Islam”: How the Gülen Movement Exploits Discursive Opportunities in a Post-9/11 Milieu // Journal of Muslim Minority Affairs. 2014. Vol. 34. № 2. P. 95—110.

46. Marty M. E. ed. Hizmet Means Service: Perspectives on an Alternative Path within Islam. California: University of California Press, 2015.

47. Önder M. Millî Mücadele’de Konya. Konya: Yeni Kitap Basımevi, 1953.

48. Orhan M. Al-Qaeda: Analysis of the Emergence, Radicalism, and Violence of a Jihadist Action Group in Turkey // Turkish Studies. 2010. Vol. 11. № 2. P. 143—161.

49. Özdalga E. Education in the Name of Order and Progress // The Muslim World. 1999. Vol. 89. № 3-4. P. 414—438.

50. Ozeren S., Van De Voorde C. Turkish Hizballah: A Case Study of Radical Terrorism // International Journal of Comparative and Applied Criminal Justice. Vol. 30. No. 1. 2006. P. 75—93.

51. Öztürk N. Türk Yenileşme Tarihi Çerçevesinde Vakıf Müessesesi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 1995.

52. Öztürk N. Vakıfların İdaresi ve Teşkilât Yapısı Üzerinde Düşünceler // I. Vakıf Şurası, 3-5 Aralık 1984. Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü, 1986. S. 167—180.

53. Öztürk Y. N. Kuran Verileri Işığında Tasavvuf ve Tarikatlar (İslam Mistisizmi). 2 Cilt, İstanbul: Yeni Boyut Yayınları, 2014.

54. Öztürk Y. N. The Eye of the Heart: An Introduction to Sufism and the Major Tariqats of Anatolia and the Balkans. Istanbul: Redhouse Press, 1988.

55. Pehlivan B., Terkoğlu, Barış. Metastaz. İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi, 2019.

56. Pirický G. The İsmailağa Community: Shifting Religious Patterns in Contemporary Turkey // Oriental Archive. 2012. Vol. 80. Is. 3. P. 533—590.

57. Şapolyo E. B. Kemal Atatürk ve Millî Mücadele Tarihi. İstanbul: Berkalp Kitabevi, 1958.

58. Sarıtoprak Z. An Islamic Approach to Peace and Nonviolence: A Turkish Experience // Muslim World. 2005. Vol. 95. № 3. P. 413—427.

59. Sarıtoprak Z. Islam and Politics in the Light of Said Nursi’s Writings // Islam and Christian-Muslim Relations. Vol. 19. № 1. P. 113—126.

60. Shlykov P. The Secularization and Desecularization Nexus in the Turkish Context: What is Behind? // Politics and Religion Journal. 2019. Vol. 13. № 2. P. 199—236.

61. Tremblay P. Turkish Religious Order Tests AK Party’s Limits // Al-Monitor. 30.09.2014. [Электронный ресурс]. URL: https://www.al-monitor.com/originals/2014/09/turkey-akp-religious-movements-power.html

62. Tunçay M. Türkiye Cumhuriyeti’nde tek-parti yönetimi’nin kurulması (1923—1931). İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, 2010.

63. Türkiye Cumhuriyeti’nde Ayaklanmalar: 1924—1938. Ankara: Genel Kurmay Yayınları, 1972.

64. Ünal M. C., Tuncay Ü. Recruitment or Enlistment? Individual Integration into the Turkish Hezbollah // Turkish Studies. 2018. Vol. 19. № 3. P. 327—362.

65. White J. B. Islamist mobilization in Turkey: a study in vernacular politics. Seattle: University of Washington Press, 2002.

66. Yavuz M. H. Islamic Political Identity in Turkey. N. Y.: Oxford University Press, 2003.

67. Yavuz M. H. Secularism and Muslim democracy in Turkey. Cambridge: Cambridge University Press, 2009.

68. Yavuz M. H. Toward an Islamic Enlightenment: the Gülen Movement. N. Y.: Oxford University Press, 2013.

69. Yılmaz İ. The Varied Performance of Hizb ut-Tahrir: Success in Britain and Uzbekistan and Stalemate in Egypt and Turkey // Journal of Muslim Minority Affairs. 2010. Vol. 30. № 4. P. 501—517.

70. Yükleyen A. Localizing Islam in Europe: Turkish Islamic Communities in Germany and the Netherlands. N. Y.: Syracuse University Press, 2012.

71. Zürcher E.-J. Turkey. A Modern History. L.: I. B. Tauris, 2017.

Комментарии

Сообщения не найдены

Написать отзыв
Перевести